ایران شناسی > مجموعه ها
 
کتاب خوانی کتابخانه شخصی کتاب های برگزیده گالری اخبار کتاب بچه خوانی
بازگشت به صفحه قبل
 
     
 

آریاهای ایرانی

آریاهای ایرانی

آرياييان حدود دوهزار سال پيش از ميلاد مسيح به شکل قبيله هاي کوچک در دورترين نقطه شرقي فلات ايران و در مغرب فلات پامير مي زيستند. اينان زبان و آداب و رسوم مشترکي داشتند و سرزمين خود را آن گونه که در اوستا آمده، "آَيرانا وَئجَ" يعني چراگاه شبانان آريايي مي ناميدند. بعدها، باافزايش تعداد اعضا، اين قبايل ناچار به مهاجرت شدند و به نواحي شرق و غرب و جنوب سرزمين اصلي خود کوچ کردند.
مهاجرت آريايي ها به تدريج و در دوره هاي مختلف صورت گرفت. اگرچه گاه برخوردهاي ميان مهاجران آريايي و اقوام بومي به از بين رفتن دسته هاي بزرگ مهاجر انجاميد، امّا به طور کلّي آميزش ميان اقوام بومي و مهاجر با تفاهم و ملايمت صورت مي گرفت. آرياييان که قومي با فرهنگ بودند با جذب مردم بومي تمدّن خودرا وسعت دادند. امروزه فرزندان آرياييان ساکن سرزمين هايي هستند که از دورترين مرزهاي شرقي هندوستان تا اروپا امتداد دارد. به همين جهت به آنان نژاد هندو-اروپايي گفته مي شود. آرياييان هندواروپايي به دو شاخه بزرگ شرقي وغربي تقسيم مي شوند. تيره غربي که درياي خَزَر را دور زده و از گذرگاه هاي قفقاز به غرب رفته اندعبارتند از اقوام ژرمن، آنگلوساکسن و اسلاو. اقوام شرقي شامل تيره هاي مختلف جمعيت هند و مردم ايران و قوم ارمني هستند. هنديان و ايرانيان با داشتن وجوه مشترک فرهنگي، پس از قرن هاي دراز زيستن درکنار يکديگر، براثر کثرت جمعيّت و تنگي جا ناچار از هم جدا شدند و در دو فلات پامير و ايران جا گرفتند.
نخستين دسته از آرياييان که در نواحي غرب فلات ايران موفق به تشکيل حکومتي منطقه اي شد، قوم ماد بود. پارس ها، قوم ديگر آريايي، ابتدا در نواحي شمال و غرب ايران ساکن شدند و سپس به تدريج به سوي جنوب کوچ کردند. پارس ها با پذيرفتن جنبه هايي از تمدّن هاي پيشرفته بومي به سرعت قدرت يافتند و شاهنشاهي بزرگ هَخامَنِشي را بر پا کردند.
 پارت ها، ديگر قوم آريايي، ابتدا در نواحي شرقي حدود ماوراء النهر مي زيستند. آنان با استفاده از ضعف جانشينان اسکندر به تشکيل شاهنشاهي اشکاني توفيق يافتند. توراني ها و سَکاها نيز از اقوام آريايي بودند که از سوي شمال به سرزمين ايران وارد شدند. اين اقوام تمدّني پائينتر از ديگر اقوام آريايي داشتند. داستان برخوردها و جنگ هاي ايشان با ديگر اقوام ايراني به تفصيل در اَوستا و حماسه ملّي ايرانيان، شاهنامه، آمده است.
دسته اي از سَکاها که ازگذرگاه هاي قفقاز به داخل ايران راه يافتند، ابتدادردامنه کوه هاي زاگرُس جاي گرفتند. امّا بعدها با دور زدن دامنه هاي جنوبي البرز به زَرَنگ يا دَرَتگيانا رفتند و آن سرزمين را که در آن زمان بسيار خرّم و حاصل خيز بود به کانون تمدّني بزرگ بدل ساختند. بيشتر افسانه هاي پهلوانان و شاهان باستاني ايراني درميان قوم سَکا و سرزمين ايشان که سَکِستان و بعدها سيستان خوانده شد اتفاق افتاده است. از ديگر اقوام آريايي باختريان و سُغديان بودند که جايگاه ايشان در نواحي شمال افغانستان و ماوراء النهر به نام ساکنان آن باختر (بَلخ) و سُغد يا سُغديانا خوانده شده است.