ایران شناسی > مجموعه ها
 
کتاب خوانی کتابخانه شخصی کتاب های برگزیده گالری اخبار کتاب بچه خوانی
بازگشت به صفحه قبل
 
     
 

لُرستان

لُرستان


این استان، بامساحت 392/28 کيلومترمربّع، بين استان هاي مرکزي، همدان، خوزستان، اصفهان، کرمانشاهان و ايلام درمنطقه کوه هاي زاگرُس واقع شده و سرزميني است کوهستاني. هواي آن در زمستان بسيار سرد و درتابستان معتدل و مرطوب است. لُرستان يکي از غني ترين شبکه ی آب هاي روان ايران را دارد. آب هاي زير زميني و چشمه هاي آب شيرين و آب معدني و گوگرددار و آبشارها و درياچه هاي بسيار، درجاي جاي آن به چشم مي خورد. آبشار نوژيان، حوالي خُرّم آباد، و درياچه گُلگُهر، در دامنه اُشتَران کوه از جمله ديدني هاي زيباي منطقه و مناسب براي تفريح و ورزش است.
دراين سرزمين کوهستاني و جنگلي، انواع گياهان خوراکي ودارويي کشت و يافت مي شود. درگذشته منطقه ی کوه دشت به انبار غلّه معروف بود، و اين حکايت از کشاورزي وسيع اين ناحيه داشته است. اکنون نيز کشاورزي در لُرستان اهميت نسبي خودرا حفظ کرده است. با اين همه، گلّه داري و دام پروري، که بيشتر به وسيله عشاير ساکن و کوچ نشين لُر انجام مي گيرد، اهميّت اقتصادي بيشتريافته و همراه با پرورش ماکيان و زنبورعسل منبع درآمد مهمّ منطقه است.
از نظر صنعتي، علاوه برکارخانه هاي کوچک که بخشي ازمواد مصرف داخلي را توليد مي کنند، مجتمع کارخانه هاي سيمان و فاسيت دورود يکي از واحدهاي بزرگ توليد سيمان کشور است. اين مجتمع شامل سه کارخانه ی سيمان است که ساختمان آن از 1338 شمسي (1959م) آغازگرديد و در سال 1359 (1980م) آماده بهره برداري شد. درکارخانه فاسيت، که به سال1350 (1971م) برپا شد، لوله و ورق موج دار، لاستيک، ريخته گري و ساير نيازهاي کارخانه هاي سيمان توليد مي گردد.
جمعيّت لُرستان حدود 1739644تن است که مسلمان شيعه اند و به فارسي و گويش هاي لُري و لَکي سخن مي گويند. اقليتي از ارامنه و يهوديان نيز در آبادي ها ومحلات مخصوص سکونت دارند. با مهاجرت گروه هايي از مردم آذربايجان به اين منطقه زبان ترکي نيز به آن جا راه يافته است.
استان لرستان شامل آن بخش از زمین های شمالی کبیرکوه ،معروف به پیشکوه است که از قرن جهارم هجری تاکنون لرکوچک خوانده می شود. ازسال 570-1006ه ق/1190-1627م. سلسله ای از حکمرانان محلی معروف به اتابکان لرکوچک یا اتابکان فضلوی در این ناحیه حکومت محلی داشته اند.
استان لُرستان داراي نُه شهرستان است از جمله: خُرّم آباد (مرکزاستان)، اَليگودَرز، درود، بروجرد، پل دختر، ازنا، دلفان و کازرون.

صنايع دستي استان لرستان
منبت‌كاري، گلسازي، مشبك روي چوب، قلمزني روي مس، سفالگري، سراميك، خوشنويسي، مكرومه‌بافي، يوه بافي و دوزي، نگارگري، طراحي فرش، عروسك‌دوزي، شمع‌سازي، ساخت و قلم زني مصنوعات ورشويي و قلاب‌دوزي از جمله صنايع‌دستي رايج استان لرستان است.
فرش‌بافي، ورشوسازي، گليم‌بافي، قلمزني روي ورشو، جاجيم‌بافي، خراطي چوب، نمد مالي، ساخت و قلم زني، مصنوعات ورشويي، سياه چادر بافي، گيوه‌دوزي و گيوه‌بافي از جمله صنايع‌دستي بومي استان لرستان به‌شمار مي‌آيند.

خُرّم آباد
اين شهر در494 کيلومتري تهران، بين کرمانشاه، بروجرد، دزفول، و اسلام آباد غرب قرارگرفته است. خُرّم آباد شهري کوهستاني با آب و هواي معتدل است که بخش جنوبي آن آب و هواي گرم جلگه خوزستان را به خود گرفته و رودخانه سيمَره از غرب آن مي گذرد.
بناي شهرکنوني خُرّم آباد را به حدود سال600ه ق(1303م)، نسبت مي دهند که چه بسا بعد از خراب شدن شهرقديمي خايدالو در نزديکي آن ساخته شده است. اين قسمت ازشهردرقرن دوازدهم هجري/هجدهم ميلادي به وسيله پُل بزرگي برروي رودخانه خُرّم آباد به قسمت ديگر شهر، که اطراف قلعه فَلَکُ الافلاک بنا شده بود، متّصل گرديد.
فلک الافلاک ساختمان باستانی باعظمتی ازدوره ی ساسانی است که روی تپه ی بلندی میان شهر خرم آباد قرارگرفته. باستان شناسان نشانه های وجود دستگاه ضد رطوبت بسیار پیچیده ای را درساختمان آن کشف کرده اند که یکی از عجایب روزگاران گذشته به شمار می آید. کاخ با وسعتی حدود 2860 مترمربع، 12برج بلند داشته و ارتفاع بلند ترین قسمت دیوار آن به 22.5 متر می رسیده است. این ساختمان در زمان فتح علی شاه قاجار تعمیر شد و دراوایل سلطنت پهلوی مدتی به صورت زندان در آمد. اکنون ایرانیان درپی آنند که آن را به عنوان یکی از میراث های جهانی در یونسکو به ثبت برسانند.
در تپّه هاي جنوبي شهر، نزديک دو روستاي گلدان و شاهين آباد نیز، آثار تاريخي شهر خايدالو يافت شده که تاريخ آن به 1800 تا 1500 پيش ازميلاد و به تمدّن ايلام مي رسد. ازديگر آثار تاريخي خُرّم آباد پُل کَنکان رود بين خُرّم آباد و اَنديمِشک است که 20 متر ارتفاع و 12 دهانه دارد و بناي اصلي آن را به دوره ساسانيان نسبت مي دهند. کتيبه اي بر روي اين پُل به قرن چهارم هجري باز مي گردد. مناره آجري بلندي نيزکه برآن نوشته هايي به خط کوفي حک شده وگويا از آثار دوره سلجوقي است، در اين شهر قراردارد.

بروجرد
بروجرد در استان لُرستان بين نهاوند، ملاير، اراک، اَليگودرز و خُرّم آباد در394 کيلومتري تهران قرار دارد. دشت پُرآب و پُر بار بروجرد ازغرب به کوه هاي زاگرُس محدود مي شود و رودخانه دِز از آن مي گذرد. آب و هواي بروجرد در تابستان معتدل و در زمستان سرد است. بناي اين شهر را به اُرُد پادشاه اشکاني نسبت مي دهند. اسم شهر از دو جزء وُرد و گِرد به معني ساخته شده به دست اُرُد است. در دوره هاي اسلامي از بروجرد به نام شهري خوش آب و هوا با ميوه هاي گوناگون فراوان و زعفران خوب ياد شده است.
ازحوادث مهمّ تاريخي در بروجرد جنگ بَرکيارُق، پسر سلطان ملکشاه سَلجوقي، درقرن پنجم هجري/يازدهم ميلادي است. وي سپاهيان مادر خود، تُرکان خاتون، را در اين شهر شکست داد. ترکان خاتون در همين شهر درگذشت.
بناي اصلي مسجد جامع اين شهر از قرن پنجم هجري است و درزمان شاه عبّاس بزرگ گلدسته هايي بلند به آن افزوده شد. بنای امام زاده جعفر از قرن ششم هجری سبک معماری خاصی دارد که درجاهای دیگر ایران به ندرت دیده می شود. مسجد سلطاني از قرن سيزدهم هجري از ديگر بناهاي مذهبي بروجرد صحني وسيع دارد که گنبد و ايوان هاي بلند آن با کاشي ها و کتيبه ها تزيين شده است. امام زاده قاسم در سه کيلومتري شرق ايستگاه راه آهن نيز اهميت بسيار دارد، زيرا اين بنا که درقرن هشتم هجري در زمان شاهرخ تيموري ساخته شده، مجموعه اي نفيس از هنرهاي درودگري را در خود گرد آورده است.

کازرون
کازرون و ممسنی که تاچندی پیش از شهرهای استان فارس بود، اکنون جزو استان لرستان شده است. کازرون در باختر شيراز، بين بُرازجان و فيروز آباد و مَمَسََّني قرارگرفته و فاصله آن تا تهران 1032کيلومتراست. این شهر ازمرکز های گرمسیر قبایل لر و قشقائی است که در آن جا به مبادله ی کالا می پردازند. ممسنی نیز درهمان ناحیه قراردارد و مرکز یکی از قبایل لر به نام شول است که در گذشته به نام آنان شولستان خوانده می شده. اين منطقه کوهستاني، که درياچه پريشان درآن واقع شده، از رودخانه هاي شاپور و شش پير آبياري مي شود و آب و هوايي بسيار گرم دارد.
کازرون ازشهرهاي قديمي ايران است که درزمان ساسانيان شهرشاپور خوانده مي شد. حدود بیست کیلومتر دورتر از این شهر، نقش هاي سنگی بسيار برسينه کوه ها کنده شده که درنمودن تاريخ دوره ساساني اهميّتي ويژه دارد. مهم ترين اين آثار نقش رستم، صحنه اي است از غلبه شاپور اوّل بر والريَن امپراتور روم. همچنین مجسّمه ی شاپور اوّل که تنها مجسّمه بازمانده از آندوران است. نقش برجسته بهرام دوّم ساساني در حال نبرد با دو شير، نقش هاي ديگر در درّه رودخانه شاپور (تنگ چوگان) و ويرانه هاي آتشکده هايي اطراف شهر کازرون از ديگر آثار تاريخي متعلّق به ساسانيان دراين ناحيه به شمارمي رود. عارف مشهور ابواسحاق کازرونی و علامه دوانی اهل کازرون بوده اند.