ایران شناسی > مجموعه ها
 
کتاب خوانی کتابخانه شخصی کتاب های برگزیده گالری اخبار کتاب بچه خوانی
بازگشت به صفحه قبل
 
     
 

قزوین

قزوین

استان قزوين دردامنه ی جنوبي البرز در مساحتی نزدیک به 15491کیلومترمربع بین استان های تهران، مرکزی، زنجان، گیلان و همدان قرارگرفته و1133547نفر جمعیت دارد. درجنوب قزوين کوه هاي زَرَند و خَرِقان کشيده شده و رودخانه خَررود از آن جا به سوي دشت قزوين جاري است. رودخانه طالقان نيزدشت قزوين را آبياري مي کند.
قزوين آب و هوايي متغيير و زمستان هايي بسيار سرد دارد. استان قزوین موقع مهم تجاری و استعداد زیاد کشاورزی وصنعتی دارد. مجتمع های کشاورزی مکانیزه و کشت انگور، و پنبه زمینه ی خوبی برای کارخانجات محصولات غذائی و آسیاب های آرد و پارچه بافی فراهم آورده است. کارخانه ی سيمان آبِيِک، کارخانه معظم شيشه قزوين وکارگاه هاي متعدّد صنايع چوب و وسایل و تجهیزات الکتریکی و ساخت کارتن و در و پنجره درنواحي مختلف، به ويژه در قزوين، بدان چهره اي صنعتي داده است. ممنوعيت برپا کردن صنايع در محدوده 120 کيلومتري تهران نيز موقع خوبي براي گسترش واحدهاي صنعتي نو دراين استان فراهم آورده.
مردم قزوین مسلمان شیعه هستند و تعدادی از اقلیت های مذهبی نیز هنوز در ان سکونت دارند. بیشتر انان به ترکی سخن می گویند. اما به دلیل رفت و آمد زیاد در محل زبان فارسی بسیار رایج است. مرکزاین استان که تاسال1368خ/1990م. قسمتی از استان زنجان بود، شهر قزوین و ازدیگر شهرهای مهم آن شاهرود، تاکستان ، آبیک، بوئین زهرا و آوج است. مركز استان شهر قزوين است.

صنايع دستي استان قزوين
هنرمندان قزوین که وارث هنر دوره صفوی بودند در رشته های هنری به فعالیت پرداختند، در هنر منبت و مشبک، مقرنس کاریهای منظم و گچ بریهای در هم پیچیده بسیار زیبا، قلمدان سازی، نقاشی پشت شیشه و نقش های تزئینی آثار بیشماری به گونه بسیار زیبا و دلفریب پدید آوردند تا بدانجاکه قزوین بعدا شیراز و اصفهان از مراکز هنری مهم به شمار می آمد.
سبک نگارگری قزوین سرشار از ویژگیهایی بود که در آن زمان بی مانند بود و در خطاطی و خوشنویسی بار دیگر به منتهای کمال رسید ولی در دوران قاجار بر اثر هرج و مرج موجود در کشور، قزوین رونق هنری خود را از دست داد.
صنایع دستی قزوین عبارتند از: نگارگری، قلمدان سازی، سوزن دوزی، حکاکی، قلم زنی و فرش بافی (بافت انواع قالی و گلیم) و جاجیم بافی.

1- فرش بافی:
از دیر باز بافتن گلیم جاجیم ، قالی و قالیچه در قزوین و در میان ایلات و عشایر این منطقه رواج داشته است. از میان فرش های قزوین، فرشهای متعلق به کارگاههای بزرگ قالی بافی از "اعتماد" و "سلامت" دارای شهرت جهانی هستند. امروزه فرش بافی بیشتر در شهرک ها و روستاهای تابعه قزوین رواج دارد. گلیم های منطقه الموت در قزوین هم از اعتبار بسیار خوبی برخوردار است و به واسطه طرحها و نقوش زیبا و رنگبندیهای جالب از گلیم های دیگر مناطق مشخص می شوند. جاجیم بافی هم در بسیاری از روستاهای قزوین رواج دارد.

2-منبت و مشبک:
در روزگاری که پنجره و اُرُسی در کارهای چوبی و معماری سنتی ایران بویژه در شیوه معماری قزوین از اهم وسایل اصولی و عناصر تزئینی هر بنا و ساختمان بخصوص ساختمان های قزوین به شمار می آمد، درهایی منقش به منبت و مشبک ساخته می شد و تقریباً تمام وسایل چوبی یک ساختمان نیز پوششی از نقاشی داشت. بهترین نمونه آثار منبت در قزوین، ضریح و درهای ورودی صحن شاهزاده حسین (علیه السلام) فرزند امام هشتمعلیه السلام است که در دوران پادشاهی شاه طهماسب صفوی به سال 967ه.ق. به دست علاءالدین محمدنجار" از چوب گردو و گلابی ساخته شده است. نگارگری مکتب قزوین:مکتب نگارگری قزوین جدا از مکتب هرات، تبریز و دیگر مکاتب دارای ویژگیهایی است که آن را از سبک های دیگر متمایز می سازد. برای نگارگران علاوه بر تصویر حیوانات، پرندگان، گلها و درختان آنچه بیش از همه جالب توجه می نمود اندام ظریف جوانان، درویشان و کشاورزان است که در تابلوهای آنان، چهره ها غالباً به گونه ای سه رخ تصویر شده و چهره های تمام رخ ابداً در کار نقاشان سبک قزوین دیده نمی شود و هیچ انسانی از پشت سر نیز تصویر نشده است. سوژه هابیشتر از میان افراد عادی برگزیده شده و لباسهای فاخر در نگارگری ها دیده نمی شود و جامه زنان و مردان چندان تفاوتی در نگاره ها ندارد. از نگارگران معروف قزوین استاد محمد قزوینی، صادق بیگ افشار، مولانا میرمصور، مولانا شیخ محمد، کاوس نقاش، عبدالحمید نقاش و رضی طالقانی ملقب به ضیع همایون را می توان نام برد. در حال حاضرنیز نگارگری در قزوین تا حدودی مرسوم و متداول است. نقاشی پشت شیشه در قزوین در دوران قاجاریه با مایه گرفتن از هنر روزگار صفویه درخشید، تا جائیکه این شهر یکی از مراکز تولید نقاشی روش کار در نقاشی پشت شیشه با نقاشی معمولی متفاوت است. در نقاشی معمولی، هنرمند زمانی که روی کاغذ یا بوم، نقاشی را انجام می دهد به کار مسلط است و در پایان کار به سادگی به قلم گیری می پردازد، در حالیکه در نقاشی پشت شیشه روش دگرگونه است، یعنی این که قسمت های حساس که در پایان کار باید تمام شود، درآغاز کار بایستی انجام شود، مثلاً اگر خالی برروی گونه زنی وجود دارد باید آن خال قبل از رنگ کردن صورت در جای خود بنشیند و سپس کل صورت رنگ آمیزی شود. از جمله نقاشان پشت شیشه می توان شیخ عبدالمجید شیشه نگار را نام برد، متأسفانه این هنر در حال حاضر از رونق در خور توجه ای برخوردار نیست و معدود هنرمندانی به این هنر می پردازند. هنر خطاطی در قزوین دارای اهمیت و مورد توجه اهالی هنر دوست قزوین بوده است. از خطاطان معروف قزوین میر عماد قزوینی، میر ابراهیم حسنی قزوینی، میر نور الهدی، شرف جهان قزوینی و غلام حسین امیر خانی را می توان نام برد. از استادکاران استان قزوین آقای عباس قانع استادکار قلمزنی و برجسته کاری، خانم نسرین لشکری معرق چوب، آقای محمدی سفال کار، آقای فرزین جنتی فر و آقای بردیا کاظمی منبت کار، خانم اشرف فرداد قالی بافی، آقای محمود کریمی وند تذهیب ونگارگری، خانم شیرین کاکاوند سوزندوزی، خانم فائزه جواهری طراحی فرش در دوران معاصر را می توان نام برد.

قزوین
قزوين يکي از شهرهاي قديمي ايران است که144کیلومتری برسرراه تهران به گيلان و همدان و آذربايجان قرارگرفته وموقع نظامي مهمّي دارد . نام آن را با کلمه کاسپيَن و خَزَر مربوط مي دانند که به مناسبت سکونت اقوام کاسي در ساحل غربي درياچه خزر به آن درياچه و اين شهر داده شده است. گفته اند که شهر در زمان شاپور اوّل ساساني به صورت دژي در برابر مهاجمان ديلمي ساخته شده که درکوهستان ها با حکومت مرکزي مي جنگيده اند. در دوره اسلامي نيز قزوين قلعه ی مسلمانان براي مبارزه با ديلميان بود که درآن سوي کوه هاي البرز از پذيرش اسلام و پس از آن از تسليم به خلافت عباسي سرباز مي زدند. درزمان هارون الرشيد گردشهر قزوين ساختمان بارويي آغاز شد که پس از او در نيمه دوّم قرن سوّم هجري (نهم ميلادي) پايان يافت.
در زمان حسن صَبّاح واسماعيليان، که دژهاي خودرا بر فرازکوه هاي اَلََموت ساخته بودند، قزوين کانون درگيري سپاهيان خلفاي عبّاسي با آنان بود تا آن که با حمله مغول درآغاز قرن هفتم هجري (سيزدهم ميلادي) هم قزوين وهم دژهاي اسماعيليه ويران گرديد. امّا پس از آن قزوين به مناسبت موقع مهمّ نظامياش دوباره آباد شد و درآغاز سلطنت صَفَويّه به مدّت پنجاه سال پايتخت ايشان بود. در جنگ هاي جهاني اوّل و دوّم قزوين به اشغال سپاه بيگانه درآمد.
ازدوران باستان درقزوين آثارمهمّي باقي نمانده است، امّا پيشينيان به بقاياي آتشکده هايي در پيرامون آن اشاره کرده اند. بي گمان، پيش از اسلام قزوين شهري بسيار بزرگ تر و آبادتر از دوره هاي بعد بوده است. از رویدادهای مهم این شهر شروع کودتای اسفند سال1299ش/1921م. است که به روی کار آمدن رضاشاه انجامید. از آثار تاريخي مهّم قزوين مي توان مسجد جامع مربوط به دوران ملکشاه سلجوقي را نام برد که از زيباترين بناهاي تاريخي قرن ششم هجري (دوازدهم ميلادي) است و گچ بُري ها وخط هاي مختلف کوفي، رِقاع، ريحاني و ثُلث براي تزيين درآن به کاررفته است. مدرسه حيدريه و برج آجري گنبد دارمقبره حمدالله مستوفي، مورّخ وجغرافي ادان نامدار قرن هشتم هجري (چهاردهم ميلادي)، و همچنين ايوان وگنبد شاهزاده حسين فرزند امام رضا(ع) از ديگر آثارمهمّ تاريخي اين شهر است.

از ديدني هاي قزوين سردر و کتيبه کاشي مُعَرَّق عالي قاپو، متعلّق به دوره شاه تهماسب اوّل و شاه عبّاس بزرگ صفوي، است. اين کتبيه با خط عليرضا عبّاسي تنها اثر از نوع خود است. جز اين، بناهاي زيبا و تاريخي ديگري نيز درقزوین وجود دارد که درزمان قاجاریه ساخته شده یا بر باقی مانده ی آثار زمان صفویه بنا گرديده است. ازجمله ی آنها آب انبار، بازار و کاروانسراها و قصرموزه ی چهل ستون و حسینیه ی امینی هاست که اکنون مورد بازدید مردم قرار می گیرد.