درمرزشمالي ايران درياي خَزَر و درمرز جنوبي آن خليج فارس و درياي عُمّان قراردارد.
درياي خَزَر
اين دريا با مساحتي حدود420 هزار کيلومتر مربّع بزرگ ترين درياچه روي زمين است و بازمانده درياي بزرگ تِتيس که در دوران سوّم زمين شناسي بخش بزرگي از نَجد ايران رافرا گرفته بود. درياي خزر نام خود را ازاقوامي دارد که در اطراف آن مي زيسته اند و درياي گيلان، درياي مازندران، درياي گرگان، درياي قزوين، درياي طبرستان و درياي ديلم نيز ناميده شده است. اروپايي ها از اين دريا به نام هاي درياي هيرکاني (گرگان) يا درياي آلبانيا و درياي سکوتها (سَکاها) يا کاسپين (قزوين) و درياي خوارزم ياد کرده اند. درياي خَزَر از طريق رودهاي بزرگ به درياي سياه ارتباط دارد.
 
دریای خزر
درگذشته، اين دريا به تدريج درحال کوچک شدن بود و سطح آب آن، که بيست وهشت متر ازسطح آب هاي درياي آزاد پايين تراست، سالانه حدود270 ميليمتر پايينتر مي رفت. امّا درسال هاي اخير، سطح آب درياي خَزَر، به دلايل گوناگون، رو به افزايش رفته است. طولِ درياي خَزَر از شمال به جنوب280,1 کيلومتر و عرض آن بين 160 تا440 کيلومتر است. اين دريا درنواحي مختلف عمق متفاوت دارد. عمق آن درنواحي کوه تالش، يعني درجنوب و جنوب غربي، به500 تا800 متر و در بعضي نقاط به 1 هزار متر مي رسد. امروز تنها ساحل جنوبي و بخش کوچکي از کرانه جنوب غربي درياي خَزَر، يعني از دهانه رود اَتْرَک در جنوب شرقي اين دريا تا بندر آستارادر جنوب غربي آن، به ايران پيوسته است. کرانه هاي اين دريا درايران همه شنزار و پست است و خليج هاي کوچک و برکه هاي بسياردارد. دوبريدگي مهم، يکي مرداب گيلان (انزلي) درغرب و ديگري خليج گرگان، درگوشه شرقي آن دريا قرار گرفته است. شبه جزيره ميان کاله خشکي نوارمانندي است که آب هاي خليج گرگان را ازدرياي خَزَر جدا مي کند.
درياي خَزَر اززمان هاي بسياردوردر دادوستد بازرگاني ايران اهميّت بسيارداشته است. شاهان صفوي با ايجاد راه هايي که نقاط داخلي کشور را به درياي خَزَر مي پيوست به آباداني سواحل آن خدمات شايسته کردند و بندربهشهر -که آن زمان اشرف البلاد خوانده مي شد- و بندرفرح آباد را در کناردرياي خَزَرساختند. شاه عبّاس بزرگ يکي ازجشن هاي بزرگ آبريزان رادربندر محمودآباد نزديک آمُل برگزارمي کرد. در روزگار پهلوي، با ايجاد مهمانسراهاي بزرگ و هتل ها وگردشگاه ها، سواحل درياي خَزَر آباداني بسياريافت و يکي از مراکز مهمّ گردش و استراحت ايرانيان گرديد. پس از انقلاب اسلامي به سبب محدوديت هاي گوناگون اين رفت وآمد انبوه کم شد. امّا هنوز نيز در تابستان و ايام فراغت بسياري ازمردم ايران به خصوص از تهران به آن نواحي سفر مي کنند.
خليج فارس
اين خليج نيمه ی جنوب غربي مرزهاي آبي ايران را تشکيل مي دهد و از دهانهء اروند رود تا شبه جزيره مُسندَم درعُمّان در حدود 900 کيلومترطول دارد. عرض خليج فارس حداکثر 250 کيلومتر و باريک ترين آن، درتنگه هرمز، 56کيلومتراست. دردوسوي خليج فارس سرزمين هاي ايران و عربستان قرار گرفته اند و درنقاط مختلف آن امکان پهلوگرفتن کشتي هاي بزرگ وجود دارد. خليج فارس تنها راهي است که ايران را به درياي آزاد مي پيوندد و از همين رو براي آن شاهرگي حياتي به شمارمي آيد. منابع عظيم نفت درنزديکي اين راه دريايي براهمّيت آن افزوده است.
ازجهت نظامي نيز از روزگاران ديرين خليج فارس درتاريخ نقش بزرگي داشته است. تاريخ فعّال بودن بنادرخليج فارس ازنظر نظامي و بازرگاني به حدود2 هزار و 600 پيش از ميلاد مسيح مي رسد. شاهنشاهان هَخامَنِشي با ايجاد ناوگاني عظيم ازطريق خليج فارس به مصردست يافتند. اين رويداد درکتيبه داريوش که درکانال سوئز يافت شده آمده است. در دوره هاي بعد ازاسلام هرگاه حکومت هاي مقتدري روي کار آمده اند به خليج فارس و منافع بي شمار بنادرو سواحل آن توجه داشته اند. مهم ترين حوادث قرن هاي اخيردراين منطقه آمد و رفت اروپاييان و رقابت هاي سياسي واقتصادي آنها بوده است. در سده گذشته با افزايش اهمّيت نفت، که غني ترين منابع آن پيرامون خليج فارس قرار دارد، اين رقابت ها ابعادي جهاني يافت.

درياي عُمّان
اين دريا از تنگه هرمز تا بندر گَواتِر مجاور ايران است و سواحل آن بيش از يک سوّم از مرز آبي ايران را درجنوب تشکيل مي دهد. سواحل اين دريا در ايران به طور طبيعي امکان پهلو گرفتن را به کشتي هاي بزرگ نمي دهد و به همين جهت معمولاً تنها قايق ها و لنچ هاي کوچک محلي قادرند به ساحل آن نزديک شوند. از همين رو، در ابتداي دهه 1970، در چهاربهار، ساختمان بزرگ ترين بندر نظامي و بازرگاني ايران درساحل اين دريا آغاز گرديد.