سامان از دودمان بهرام چوبينه و زردتشتي بود . بنا به دعوت والي خراسان مسلمان شد او چهار نوه داشت : ابو محمد نوح ، ابو نصر احمد ، ابوالعباس يحيي، ابولفضل الياس . آنان بنا به فرمان مأمون عباسي (198-218 هجري ) به حكومتهاي خراسان منصوب شدند . حكومت سمرقند را به نوح ، فرغانه را به احمد ، چاچ را به يحيي و هرات را به الياس داد . طاهر بن حسين هم وقتي به حكومت رسيد آن نواحي را در دست اولاد سامان باقي گذاشت . پس از مرگ نوح بن اسد ، طاهر بن عبدالله ، قلمرو حكومت او را به يحيي و احمد داد . پس از الياس ، هرات به پسرش محمد بن الياس واگذار شد . احمد هفت فرزند داشت : نصر ، يعقوب ، يحيي ، اسد ، اسماعيل ، اسحاق ، حميد .
پسر بزرگ احمد ، نصر جاي او را در سمرقند گرفت . در سال 260 هجري نصر برادر خود اسماعيل را از جانب خود حكمران بخارا كرد .
احمد ساماني قلمرو حكومت خود را توسعه داد . نصر و اسماعيل و پسران احمد ساماني هم از سال 250 هجري سر گرم فرمانروايي شدند بر نيروي خود افزودند . نصر در سال 279 هجري درگذشت . اسماعيل در سال 287 هجري بر صفاريان چيره شد و خراسان و ماوراءالنهر را گرفت و سلسله ساماني را در بخارا تأسيس كرد . فرمانروايي آنان تا سال 389 هجري ادامه پيدا كرد سپس به دست غزنويان منقرض شد .
سامانيان به فرهنگ و زبان فارسي علاقه زيادي داشتند و شعران ، اديبان و دانشمندان را تشويق مي كردند . شعران پرآوازه اي مانند : ابوشكوربلخي ، رودكي ، دقيقي طوسي در زمان آنان ظهور كردند و نثر فارسي در دوره آنان گسترش يافت و شاهنامه ابو منصوري كه به نصر فارسي است (كه بعدأ مأخذ شاهنامه فردوسي شد) در دوره آنان تأليف شد . در عصر آنان بلعمي تاريخ طبري را به فارسي ترجمه كرد و الادويه ابومنصور موفق هراتي به فارسي تأليف شد . كتاب حدود العالم در جغرافيا در همين دوره يعني سال 372 هجري نوشته شد . در اين دوره زبان عربي زبان علمي و فلسفي بود و عده اي از علماء و مورخين و اطباء مانند : محمد زكرياي رازي متوفي 320 هجري و محمد جرير طبري متوفي 310 هجري و ابونصر فارابي متوفي 339 هجري و ابن سينا متوفي 428 هجري كتاب هاي خود را در پزشكي و شيمي و رياضي و جغرافيا و تاريخ به زبان عربي نوشتند .
سامانيان كه از سال 279 هجري به حكومت رسيد ند . در سال 389 هجري حكومتشان به وسيله ايلك خان ترك منقرض شد و جمعأ 110 سال حكومت كردند . در اين سلسله نه نفر به حكومت رسيدند : امير اسماعيل ساماني ، ابونصر احمد بن اسماعيل ن نصر بن احمد اسماعيل ، نوح بن منصور بن احمد ، ابولفوارس عبدالملك بن نوح ، ابوصالح منصور بن نوح ، ابولقاسم نوح بن منصور ، ابوالحارث منصور بن نوح ، ابوالفوارس عبدالملك بن نوح دوم .