ایران شناسی > مجموعه ها
 
کتاب خوانی کتابخانه شخصی کتاب های برگزیده گالری اخبار کتاب بچه خوانی
بازگشت به صفحه قبل
 
     
 

بوشهر

بوشهر


استان بوشهر، با مساحتي حدود 23168 کيلومترمربّع و جمعيّتي نزديک به808482 تن، درجنوب ايران وحاشيه خليج فارس واقع است. اين استان درجلگه بين دنباله کوه هاي زاگرُس درشمال و شمال شرق و خليج فارس درجنوب قرار گرفته و با استان هاي خوزستان، کُهگيلويه و بُوير احمد و هرمزگان همسايه است. آب و هواي آن در نوارساحلي گرم و مرطوب و درقسمت هاي داخلي گرم و خشک صحرايي است. طوفان هاي خليج فارس اغلب به گرمي هوا مي افزايد. به علت عبور رودخانه ها از شوره زار بيشتر آب هاي جاري منطقه براي نوشيدن و کشت مناسب نيست و زمين از پوشش گياهي ناچيزي برخوردار است و به همين سبب کمبود مواد غذايي در اين استان کاملا ًمحسوس است. با اين همه، در اين استان ازچوب درختان گرمسيري براي ساختن کشتي و قايق استفاده مي شود. امّا، در بُرازجان، تنها منطقه کشاورزي استان، تنباکو و خرما وغلات و سبزيجات به عمل مي آيد. شاهرگ اقتصادي بوشهرماهيگيري و صيد ميگو است که بهترين نوع آن در دنيا در خليج فارس يافت مي شود. نام مركر استان بوشهر است.
استان بوشهر از نظر معادن بسيار غني است. پيش از انقلاب، پالايشگاهي براي استفاده از منابع عظيم گاز طبيعي کَنْگان در دست ساختمان بود که بعد از توقف زمان جنگ اکنون تکمیل شده و فعال است. نفت استخراج شده از ذخاير بزرگ نفت استان برای بارگیری نفتکش ها از راه لوله به اسکله خارْک منتقل مي شود.
کارخانه های فلزکاری، پارچه بافی، سیمان و تهیه ی کود کیاهی نیز در بوشهر مشغول به کار است. در کارگاه های قالی بافی نیز عدهء قابل توجهی کار می کنند.
ساکنان بوشهر به زبان فارسي با لهجه محلّي و يا به زبان عربي گفتگو مي کنند. به واسطه ی موقعیت بندری در این شهرنژادها و اقوام گوناگون سکونت دارند که اگرچه جذب جامعه ی ایرانی شده اند ، اما تأثیرهای ژنتیک و فرهنگی نیز از خود گذاشته اند. بزرگترین این گروه ها را سیاه پوستان افریقائی تشکیل می دهند. به دليل موقع نظامي اين استان و وجود شرکت هاي نفتي و پروژه هاي صنعتي در آن، نيروهاي فعّال استان هاي مجاور و مناطق ديگر به اين منطقه جذب مي شوند. امروزه بنادر اين استان ، به خصوص بندر بوشهر و گناوه که پیش ازآن جندان فعال نبود، بر اثر آسيبي که در جنگ ايران و عراق به بنادر ديگر وارد آمد ، اهميّت بيشتري يافته اند.
شهرستان هاي استان بوشهر عبارت است از: بوشهر(مرکز استان)، دشتِستان(بُرازجان)، گناوه، کَنگان، دشتي و تنگستان، ودَير. جزيره خارْک نيزبه اين استان تعلّق دارد.

صنايع دستي استان بوشهر
با توجه به وضعیت خاص اقتصادی در استان بوشهر صنایع دستی و بویژه صنایع دستی روستائی از گذشته دارای نقش تعیین كننده و مهمی در معیشت روستائیان منطقه بوده و بیشتر ساكنان نواحی روستایی به علت محدود بودن بخش كشاورزی و بیكاریهای فصلی ناشی از آن كوشیده اند تا از امكانات موجود و مواد اولیه ای كه طبیعت در اختیار آنان قرار داده است به عنوان وسیله ای برای كسب در آمد بیشتر و امرار معاش استفاده كنند و به تولید محصولاتی مانند قالی ، گبه ، عبا ، گلیم ، حصیر ، سفال ، گیوه ، مشك ، دولچه ، زنبیل ، سبد ، تور ، سوزن دوزی ، نساجی و مصنوعات رودوزی شده اقدام كنند.

بندر بوشِهر
اين بندر، که درجلگه اي وسيع ميان دريا و بلندي هاي ساحلي ساخته شده، در کرانه خليج فارس درسمت جنوب بهبهان و بُرازجان و باختر فيروز آباد قرارگرفته است و تا تهران 1218 کيلومتر فاصله دارد. آب و هواي بوشِهر گرم ومرطوب است و از آب چند رودي که پيرامون آن جاري است به علت شوري زياد نمي توان بهره برداري کرد.
بوشِهراز نخستين قرن هاي اسلامي محلّ رفت و آمد دريايي بوده است. نادرشاه افشار به سال 1146ه (1733م) آن را به صورت پايگاه دريايي ايران درخليج فارس درآورد. پس از اين تاريخ، کمپاني هاي هند شرقي بريتانيا و هلند تجارت خانه هاي خود را از بندرعبّاس به بندر بوشِهر آوردند و موجب رونق بازرگاني اين بندر شدند. درزمان کريم خان زند اهميّت اين شهر فزوني يافت، زيرا راه کاروانرو شيراز، پايتخت زنديه، بدان مي پيوست. درزمان ناصرالدين شاه قاجار، انگليس ها براي مقابله با حمله سپاه ايران به هَرات، جزيره خارْک و بندر بوشِهر را اشغال کردند. پس از عقب نشيني ايرانيان از افغانستان، تخليه بوشِهر نيز در قرارداد صلح بين دوکشور گنجانده شد. اما پس از آن انگلیسی ها از تعهد خروج سرباز زدند و سربازان ایشان پیوسته در خاک ایران رفت و آمد می کردند. عاقبت مردم محلی به رهبری رئیس علی دلواری با شبیخون به کشتی هاو واردن آوردن تلفات ازجمله کشتن فرمانده آنان را ناچار به تخلیه ی خاک ایران نمودند. درزمان سلطنت رضاشاه، کشيدن راه آهنِ سراسري ايران از بندر تُرکَمَن (بندرشاه) به بندرخمینی درجنوب و توسعه بندر خُرّمشهر، بوشِهر را از اهميت انداخت. امّا درسال هاي اخير براثر جنگ باعراق -که به ويراني کامل خُرّمّّشهر انجاميد- بندرهاي بوشِهر و گناوه، درنزديکي آن، دوباره مرکز رفت و آمد کشتي ها و حمل کالاي بازرگاني شد و ديگر بار موقع نظامي و تجاري مهمّي يافت.
ذخایرنفتی و تأسیسات کشف و استخراج گاز پارس در جنوب بوشهر که در دهه های اخیر راه اندازی شده بزرگترین حوضه ی گاز طبیعی منطقه را دارد و سرمایه گذاری کلانی روی آن صورت گرفته است.

در سال 1354خ/1975م. قرارداد ساختمان نیروگاه اتمی در دوازده کیلومتری بوشهربین دولت ایران و شرکت زینس آلمان به امضا رسید. درزمان وقوع انقلاب اسلامی 50% آن به پایان رسیده بود. درجنگ باعراق راکتور اتمی بر اثر بمباران از بین رفت. پس از پایان جنگ به دلایل سیاسی جمهوری اسلامی ناچار شد برای تکمیل ساختمان آن با روس ها قرارداد ببندد. نگرانی از دستیابی جمهوری اسلامی به تسلیحات اتمی باوجود انکار آن از سوی دولت و مذاکرات بین ایران و اتحادیه ی اروپا در این زمینه اکنون درجریان است.
بناهاي تاريخي بوشِهر، که همگي جنبه مذهبي دارند، دردوران اسلامي تاريخ ايران ساخته شده اند، از آن جمله بُقعه خواجه خضر و مسجد کوفي و مسجد جمعه. از ديگر آثار تاريخي نزديک به بندر بوشِهر آتشکده کوه بند دربيست کيلومتري خورموج است که دردل کوه کنده شده وتالاري چهارگوش با آتشداني گرد دارد. بندر بوشِهر درکنار يکي از کانون هاي بسيارمهمّ تمدّن باستاني واقع شده است. ريشهر، دردوازده کيلومتري بندربوشِهر، بيش از دوهزارسال پيش از مسيح وجود داشته و بر سر راه دريايي شوش به موهِنجودار و درآن سوي سِند واقع بوده است. يادگارهاي ايلاميان و بازمانده بناهاي تاريخي عهد ساسانيان را در ريشهر مي توان يافت. علاوه براين ها، درزمان سِلوکيان نيز دراين ناحيه شهري به جاي شهر کهنه ايلامي ساخته شده است.
براساس يافته هاي باستان شناسان تمدّن ريشهر را مي توان در رديف تمدّن شوش دانست. تابوت هاي سفالي يا خمره هاي بزرگ، که اسکلت انسان درون آنها يافت شده، و نيز کتيبه هاي ميخي بابِلي از نشانه هاي پيشينه ی تاريخي اين شهراند. قدیم ترین تمبرهای پستی ایران در سال 1915به وسیله ی انگلیس ها که ایران را در اشغال داشتند چاپ شده است. بدین جهت امروزه مجموعه داران تمبرهای پستی این شهر به واسطه ی دردست داشتن تمبرهای قدیمی شهرت بسیار دارند.

تنگستان
تنگستان که مرکز آن احرام نام دارد منطقه ای است با وسعت 2215کیلومتر مربع و جمعیت حدود 59000نفر در57 کیلومتری بوشهر.چشمه های آب گرم اطراف آن مورد استفادهء مردم محل است. در اطراف این شهر گرم و مرطوب ساحلی، دلوار زادگاه رئیس علی دلواری کشاورز تنگستانی قراردارد. وی درسال 1915برضد پیشروی سربازان انگیسی در داخل خاک ایران قیام کرد و به یاری مردم آن ها را شکست داد. میارزات او در اندک زمان از آن روستای کوچک تا کازرون و فیروز آباد فارس گسترش یافت. گفته اند می خواست با اجازه ی حکومت بحرین را نیز از انگیس ها بازپس بگیرد. اما درهمان سال ترور شد و جنازه اش را در نجف به خاک سپردند. موزه ی رئیس علی در دلوار، همان محلی که مردم برای جنگ با انگیس ها آماده می شدند، ساخته شده است.

جزيره خارْک
خارْک ازجزايرخليج فارس است که در فاصله 60 کيلومتري شمال غرب بندربوشهر واقع شده و جزئی از استان بوشهر است . اين جزيره، که مساحتي تنها حدود 50 کيلومترمربّع دارد عمیق ترین بندر نفتی جهان است و بزرگترین نفت کش ها امکان پهلو گرفتن در کنار آن را دارند. از سه هزار سال پيش از مسيح شناخته بوده و جزو قلمرو ايلام به شمار مي آمده است. با کشيدن لوله نفت از گچساران به اين جزيره، خارْک مهمترين بندر بارگيري نفت ايران شد و رفت و آمد روزانه نفتکش هاي غول پيکر اهميّت اقتصادي بدان بخشيد. درجنگ ايران و عراق تأسيسات ترمینال نفت خارْک آسيب بسيار ديد و بخش بزرگي از کار افتاد.