ایران شناسی > مجموعه ها
 
کتاب خوانی کتابخانه شخصی کتاب های برگزیده گالری اخبار کتاب بچه خوانی
بازگشت به صفحه قبل
 
     
 

هرمزگان

هرمزگان

اين استان در جنوب ايران، با مساحتي حدود 71193 کيلومتر مربّع، بين استان هاي کرمان، فارس، بوشهر، سيستان و بلوچستان قرار گرفته و از جنوب به آب هاي نيلگون خليج فارس و درياي عُمّان محدود است.
بخش عمده اين سرزمين کوهستاني است. امتداد کوه هاي زاگرُس و کوه هاي پراکنده مرکزي بسان دژي محکم و نفوذناپذير شمال تنگه ی هرمز را در برگرفته است. تنها زمين هموار اين استان جلگه اي است که به موازات ساحل گسترده شده. درنواحي پست ساحلي رسوبات نمکي وجود دارد که مايه ی شوري اکثر رودهاي اين استان است.
استان هرمزگان از مناطق گرم وخشک وآب و هواي آن بياباني است. رودميناب، که ازکوه هاي شرقي داراب سرچشمه مي گيرد و در شمال تنگه هرمز به خليج فارس مي ريزد، تنها آب شيرين اين منطقه است و سدّي که برروي آن بسته شده منبع آب بندرعباس را ايجاد کرده. دنباله رشته هاي جنوبي زاگرُس در دريا جزيره هايي چند پديد آورده که بزرگ ترين آنها جزيره قِشم به وسعت تقريبي 1 هزار و 2500 کیلومترمربّع درشمال تنگه هرمز است و تا اسکله بندرعباس 12 ميل دريايي فاصله دارد.
تنگه ی هرمز با پهناي 55 کيلومتر يکي از حياتي ترين راه هاي آبي جهان است که ارتباط نزديک به هزارکيلومتر راه آبي جنوب ايران را به آب هاي آزاد جهان ازطريق درياي عُمّان ممکن مي سازد. خليج فارس از مهّم ترين مراکز صيد ماهي و مرواريد است و درکف آن منابع عظيم نفت وجود دارد.

دراستان هرمزگان پرورش درخت خرما و انواع مرکّبات رايج است. شرکت شيلات جنوب و کارخانه ساخت و تعميرکشتي و قايق و اداره تأسيسات بندري واسکله هاي بندرعبّاس که طي سال هاي 1318 تا 1346ش (1939 تا 1967م) ساخته شده و نيزمعادن کِرميت، ازديگر حوزه هاي فعاليت اقتصادي منطقه اند.
استان هرمزگان حدود 1287925 تن جمعيّت دارد که مسلمان شيعه و سنّي (شافعي) هستند و به زبان فارسي و همچنين به زبان هاي محلّي و عربي سخن مي گويند. اين استان شامل هشت شهرستان است از جمله: بندرعبّاس (مرکز استان)، بندر لَنگه، ميناب، و جزیره های قِشم، کیش، تنب بزرگ و کوچک، ابوموسي، لاوان و هنگام.

صنایع دستی هرمزگان
صنایع دستی در استان هرمزگان همانند بسیاری از نقاط دیگر کشورمان حالتی مکمل اقتصاد ، کشاورزی را داشته و در اثر موارد تامین کننده بخشی از نیازهای منطقه‌است . «گلابتون دوزی» ، «خوس دوزی» ، «بادله دوزی» و «زردوزی» از مهم‌ترین صنایع بومی است که در واقع منحصر به استان هرمزگان است و مشابه آنها در مناطق دیگر کشور یافت نمی‌شود . این هنرها در میان اهالی بندرعباس ، بندرلنگه ، بستک ، و میناب ، کاملاً رایج ست و از دیرباز برای تزیین لباس از آنها استفاده کرده‌اند . حصیربافی از جمله صنایع دستی است که در میناب ، بشاگرد و روستاهای اطراف آن رواج فوق العاده دارد و تقریباً تمامی زنان و دختران با آن آشنا هستند . سفالگری نیز در منطقه میناب ، از صنایع دستی سنتی منطقه محسوب می‌شود .

بندر عبّاس
بندرعبّاس، بر دهانه خليج فارس، درست در ساحل شمالي تنگه و جزيره ی هرمز، و در فاصله 1484 کيلومتري تهران، قرار دارد و آب و هواي آن بيشترگرم ومرطوب است. اين شهر قديمي روزگاري مرکز ناوگان داريوش بزرگ، شاهنشاه هَخامَنِشي، بوده و درطول تاريخ نام هاي گوناگون به خودگرفته است. روزگاري دهکده اي کوچک به نام "شهرو" بود که ماهي گيران و صيّادان مرواريد درآن مي زيستند. در آن هنگام جزيره هرمز، جَرون نام داشت. بارونق بازرگاني جزيره هرمز، شهر ساحلي که کشتي ها درآن پهلو مي گرفت نيز جَرون خوانده شد. در سال 913 ه ق (1507م) آلبوکِرک، درياسالار پرتقالي، جزيره هرمزرا در جنگ سختي گرفت. از آن پس بندرعبّاس امروزي گَمبرون يا گامرون نام گرفت. مي گويند اين نام از نام نوعي ماهي، که درآن جا صيد مي شده، آمده است.
با رفت و آمد ناوگان کشورهاي اروپايي، که درپي به دست آوردن مستعمرات جديد بودند، اهميّت جزاير و بنادرخليج فارس روزافزون شد و در نتيجه درگيري ها و کشمکش ها نيز بالا گرفت. شاه عبّاس بزرگ درسال 1032ه (1622م)، با کمک کشتي هاي انگليسي، پرتقالي ها را از جزيره هرمز بيرون راند ودر برابر به کمپاني هند شرقي مزايايي دراين بندر داد. از آن پس اين شهر بندرعبّاس نام گرفت.
پس از اين دوران بندرعبّاس مدت ها راکد ماند، به خصوص که با تأسيس پايگاه هاي دريايي در بندر بوشهر در دوران نادرشاه افشار از اهميت آن کاسته شد. دراين ميان، حدود شصت سال ناحيه ساحلي بندرعبّاس به سلطان عمّان واگذار گرديد. امّا از سال 1285ه (1868م)، که ايران بار ديگر تسلّط خود را براين ناحيه به دست آورد، بندرعبّاس رفته رفته رو به فعّاليت هاي نظامي و بازرگاني نهاد. در دوران سلطنت پهلوي با کشيده شدن راه هاي شوسه بندرعبّاس فعّال ترشد. درجنگ ايران و عراق، که موجب ويراني بندرهاي آبادان و خُرّمشهر شد، بندرعبّاس، به سبب نزديکي آن به تنگه ی هرمز، يک باره به کانون بيشترين فعّاليت هاي نظامي و تجارتي تبديل شد. اکنون بندرعبّاس مهم ترين مرکز داد و ستد کالاي تجارتي و مهمترين پايگاه دريايي ايران است. وجود انبارهاي عظيم و اسکله هاي فراوان براي پهلوگرفتن کشتي ها، که مقدّمات آن در دوره پهلوي فراهم آمده بود، امروز بندرعبّاس را به يک مرکز پُر تحرک تجاري تبديل کرده است.
در بندرعبّاس آثار و بناهاي تاريخي از جمله عمارت کلاه فرنگي و معبد هندوها قرار دارد. چشمه هاي آب گرم اطراف بندرعبّاس ، جزیره ی بزرگ و برتحرک قشم ، قلعه ی پرتقالی ها با چراغ دريايي بندر لَنگه ، تأسيسات توريستي و کاخ ها و بازارها و تفریح گاه های جزيره کيش ، از ديگر ديدني هاي اطراف اين بندر است.

قشم
قِشْم بزرگ ترين و پرجمعيّت ترين جزيره ايراني درخليج فارس، باوسعتي حدود 2 هزار و 500 کيلومتر مربّع در جنوب بندرعباس واقع شده وجزو استان هرمزگان است. اين جزيره، باهوايي سوزان در تابستان، بيش از40 آبادي دارد و جمعیتی بیش از پنجاه و هشت هزار نفر در آن زندگی می کنند. بیشتر مردم آن مسلمانان سنی مذهب اند و به زبان های فارسی، عربی و هندی سخن می گویند. امروزه قشم وابسته به استان هرمزگان و بزرگ ترین پایگاه نیروی دریائی ایران است. به واسطه ی قرارگرفتن در دهانه ی خلیج فارس کشتی های تجاری و نفتکش های بزرگ از کنار آن رفت و آمد می کنند. این محل به سرعت در حال توسعه است و امکان سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در آن فراهم می آید. جضور ناوگان دریائی نیاز به تأسیسات صنعتی بزرگی را فراهم آورده که بسیاری از آن ها تاکنون به بهره برداری رسیده است .
قشم با تنوع فرهنگ ها ی مردم در این جزیره و آداب و رسوم مختلف محلی همچنین گذشته ی تاریخی و سواحل آفتابی و امکانات پذیرائی ، دارای جاذبه های جهان گردی نیز هست. مردم بسیار به خصوص از دیگر جزایر خلیج فارس برای استراحت بدان جا می آیند.

جزيره کيش
کيش، بعدازقِشْم، مهمترين جزيره ايران و جزئی از استان هرمزگان است. اين جزيره که حدود 120 کيلومتر مربّع وسعت دارد، در دویست کیلومتری دو بندر مهم تجاری و نظامی بندر عباس و دوبی قرارگرفته و در واقع قُله آتش فشان خاموشي است که دامنه هاي مرجانی آن به صورت جلگه هاي هموار درآمده و قابل کشاورزي شده. آب و هوائی گرم و خشک دارد و انواع درخت های گرمسیری در آن یافت می شود.
کيش از زمان هخامنشیان مرکز صید مروارید و دادوستد بین هند و فرارود{ماوراء النهر } بوده است. پس از حمله ی مغول و در روزگار اتابکان اهمیت بیشتر یافت و مرکز حکومت جزایر خلیج فارس شد. در این زمان از ناوگان دریائی که در سواحل خلیج فارس رفت و آمد می کرد، عوارض می گرفت. درزمان سلطنت پهلوي، به منظور جلب جهان گردان و بازرگانان، ويلاها و مُتل ها و گردشگاه هائی در آن در دست ساختمان بود.
پس از انقلاب اسلامی و پایان جنگ ایران و عراق توسعه و ساختمان تأسیسات آن شتاب بیشتر گرفت و اکنون یکی از مهم ترین مناطق آزاد تجاری و تفریح گاه های ساحلی منطقه است که ایرانیان و خارجيان مي توانند با رعايت مقرّراتي خاص از محیط زیبا و مجهز استراحتگاه ها و معافيت هاي گمرکي آن استفاده کنند. احداث تأسیسات تجاری و جهانگردی زیرزمینی که اکنون ساختمان آن در حال انجام است، با جلوگیری از گرما و آفتاب سوزان در آینده می تواند از نظر توریستی و تجارتی امکانات بسیار بهتری فراهم آورد.