در دوره سلجوقيان فرماندهي لشگرها به دست غلامان ترك بود . چون مردم ديگر نمي توانستند به مقامات عالي لشكري برسند غلامان زرخريد را به اين مقام ها مي گماشتند . هر يك از امراي سلجوقي عده اي از اين غلامان زرخريد را داشتند كه بيشترشان را از قبچاق آورده بودند و امور لشگري را به عهده آنان مي گذاشتند . در نتيجه عده اي از اين غلامان جاي امراي سالخورده را گرفتند . وقتي سلجوقيان ضعيف شدند و قدرت از دستشان رفت اين غلامان به اتابكي رسيدند و امور دولتي را در دست گرفتند و استقلال يافتند . براي مثال طغتكين كه يكي از اين غلامان بود زمام حكومت دمشق را در دست گرفت . عماد الدين زنگي موسس سلسله اتابكي موصل و حلب ، پسر يكي از اين غلامان زرخريد بود . موسس اتابكان آذربايجان نيز يكي از غلامان زر خريد قبچاني سلطان محمود غزنوي بود و انوشتكين جد خوارزمشاهيان كه مقام طشتداري ملكشاه سلجوقي را داشت از همين غلامان بود . ارتق و سلغر موسس اتابكان ديار بكر و فارس هم از غلامان زرخريد بودند كه به سلطنت و فرمانروايي رسيدند .
موسس اتابكان آذربايجان مردي بود به نام ايلدگز و پس از او فرزندان و بازماندگانش كه پنج نفر بودند از سال 531 هجري تا 626 هجري به حكومت رسيدند و حكومت آنان 91 سال به طول انجاميد .